EDEB YA HU !!
Gerçekten de, zorun zoru, günahların sel gibi üzerimize geldiği bir yerde, onlardan korunacak çabayı gösterebilmektir.Edep sonuçları güzelleştirir kalpleri mutmain(emin) eder Edep ile yapılan iş hayırlı sonuç verir Başarı da ancak edep ile elde edilebilir Hz Enes (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Edebsizlik ve çirkin söz girdiği şeyi çirkinleştirir Hayâ(edep) ise girdiği şeyi güzelleştirir (Tirmizî Bir 47 (1975);İbnu Mâce Zühd 17 (4185) )
Hayâ edepsizlikten çekinmeye utanmaya denir Haya kalbin edebidir Kalpte haya olmazsa davranış(edep) olarak dışarı yansımaz Edep hayanın dışa vurumudur Kalbinde haya(utanma) duygusu bulunmayan kişinin davranışları edep çizgisinde olmaz Edepli görünse de edebi gösterişten ibarettir
Sadece boyun büküp el pençe durmak edep değildir Edep bulunduğun konumun ve makamın gereğine göre davranmaktır Edep bulunduğun konumun hakkını vermektir
Bir iş ancak edepleri(rukûnları) yerine getirilirse güzel sonuç verir Öğrencinin ders çalışması edebindendir Aynı şekilde öğretmenin dersi hakkıyla anlatması öğretmeye çalışması edebindendir İşçinin işini düzgün yapması patronun da işçiye hakkını vermesi edebindendir Bu her işte böyledir
Her günah, bir bakışla başlar.Evet, bazen bir bakış günahın yolunu açar
Bazen de bir nazar, Hakk'a kul eder
Güzeller Güzeli, aniden ve iradi olmadan hâsıl olan ilk bakışı mahzurlu görmez. Günah olan, bu bakışın isteyerek tekrarlanmasıdır.
İnsanın nasıl ki her işte bir sorumluluğu varsa ALLAH'a karşıda bir sorumluluğu vardır Bu sorumluluk kulluktur Kulluğun edebi de ihlas(samimiyet) ile ibadet ve taat etmektir Edep gömleği giymeden ibadet ceketi giyilmez giyilse de abes durur yakışmaz
Edep bir tac imiş Nur-i Hüda'dan
Giy ol tacı, emin ol her beladan...
Bir insanda olmazsa edep ne eylesin ona medrese mektep
okusa alim olsa yine merkep yine merkep velhasılı illâ edep illâ edep...
Mevlana Celaleddin-i Rumi (RA) Hz.leri Mesnevi'sinde şöyle diyor: "ALLAH'tan (CC) edebe muvaffak olmayı dileyelim. Edebi olmayan kimse ALLAH'ın lütfundan mahrumdur.
Efendi! Bilmiş ol ki edep; insanın bedenindeki ruhtur. Efendi! Edep; ricalullahın göz ve gönlünün nurudur. Eğer şeytanın başını ezmek dilersen; gözünü aç ve gör. "Şeytanın katili edeptir."
İnsanoğlunda edep bulunmazsa o insan değildir. Çünkü insan ile hayvan arasındaki fark edeptir." Hz. Mevlânâ (k.s)
Aslında dinimiz baştan başa edeptir.Bunu şu örnek ile de tasdik etmek mümkündür.
Hz.mevlana buyuruyor:Kalbim,`İman nedir?'diye aklıma sordu. Aklımda, kalbimin kulağına, 'İman, edepten ibarettir, diye fısıldadı.
Edep, nefsini tanıyıp haddini bilmektir.
Edep, kul olduğunu anlayıp Yüce Mevlâ'ya yönelmektir.
Edep, kibri kırıp tavazuya sarılmaktır.
Edep, fani dünyayı tanıyıp boş davaları bırakmaktır.
Edep, Cenab-ı Hakk'ın ve varlıkların haklarını güzel korumaktır.
Edep, hayalı ve vefalı olmaktır.
Edep, pişman olunacak şeyleri yapmamaktır.
KISACA EDEP, GÜZEL AHLÂKTIR.
Güzel ahlâk ise, içiyle dışıyla doğru olmak ve bu doğruluk üzere yaşamaktır. Buna denge ve istikamet denir. Dengeli olmak, devamlı aynı güzel hali korumaktır. Acı tatlı bütün hallerde istikametini bozmayan, dost ve düşmana karşı dürüstlükten ayrılmayan kimse dengeli insandır. Denge, insandaki akıl seviyesini gösterir.
Velilerden Seriyy-i Sakat (RA) Hz.leri der ki: "Edep, aklın tercümanıdır." Bunun manası şudur: Herkes aklı kadar edepli olur. Edebi kıt, ahlakı bozuk olana hakiki manada akıllı denmez.
Hz. Resulullah (SAV) Efendimiz, kalbin konumunu şöyle belirtmiştir: "İnsanın vücudunda bir yer var ki, orası güzel olursa bütün beden güzel olur, bozuk olursa bütün beden kötü olur. Dikkat edin o kalptir."(1)
EDEBİN ARTMASI ALLAH'A (CC) YAKINLIĞI GÖSTERİR:
ALLAH-ü Teala'nın (CC) sana yakınlığını, O'nun (CC) sana yakın olduğunu bilmekle anlarsın. Senin O'na (CC) yakınlığın, O'nun (CC) sana yakın olduğunu bilmekle olur. Bunların hepsi, ALLAH'a (CC) karşı ubudiyette ve edep yolunda gitmekten başka birşey değildir. ALLAH'a (CC) her nefeste yol vardır. Fakat unutmamak lazımdır ki, her yolun başı edeptir. Şımarmamak lazımdır. Buna göre, senin edebinin artması, ALLAH'a (CC) olan vuslatını gösterir.[5] (El Hikemu'l-Ataiyye)
Ve aslında edep ve edepli olmak üzerine her bir deyimimiz, ALLAH (CC) Kelamı'na ve Resul (SAV) yoluna aralanan bir kapıdır.Edep güzel ahlakın temelini oluşturur Edep(haya) peygamber ahlakıdır Ebu Eyyub radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissâlatu vesselâm buyurdular ki: "Dört şey vardır bunlar geçmiş peygamberlerin sünnetlerindendir: Haya koku sürünme evlenme misvak kullanma "Tirmizi Nikâh 1 (1080)
Edep ALLAH'ın(cc) sevdiği huylardandır İbnu Abbâs radıyallahu anh anlatıyor: "Resülullah aleyhissalâtu vesselâm Eşecc el Asarî'ye: "Muhakkak ki sende ALLAH'ın sevdiği iki haslet var: Hilm (acele etmemek) ve haya(edep)" buyurdular "Hz Peygamber (s.a.v)Efendimizin nübüvvetle görevlendirilişinin ilk yıllarında sık sık tekrar buyurduğu bu hadis-i şerif, haya duygusunun insanı fenalık yapmaktan alıkoyma özelliğine, hayâsızlığın ne büyük ayıp olduğuna işaret eder.
Bir ilâhi lütuf olarak insana bahşedilmiş utanma duygusu yani hayâ iki türlüdür. Birincisi Cenab-ı Hak'tan utanma, ikincisi insanlardan utanma. İnsanın tavır ve davranışına yansıyacak ölçüde hayâ duygusu, her iki utanma hali ile birlikte mümkündür. Zaten ikisi birbirine bağlıdır. Yani ALLAH(c.c)'tan utanmayan insandan, insandan utanmayan ALLAH(c.c)'tan utanmaz.Nitekim bir başka hadis-i şerifte "Haya imandan bir şubedir." buyurulmuştur.
Hayâ sahibi insan yüce bir ahlâka sahip demektir. Eline büyük fırsat ve imkânlar geçse de fenalık yapamaz. Kimseye zararı dokunmaz.Fenalık ve çirkin işler yapmaktan, konuşmaktan utanmayan insan ise kötü ahlâk sahibi bir insandır ki, nerede duracağı belli değildir. Böylelerin şerrinden ALLAH(c.c)'a sığınmak gerekir.
[Buhari, Edeb, 78; Beyhaki, Şuabü'l-İman, nr.7734; İbn Kesir, el-Bidaye,12/54.]
H İ K M E T L E R :
*Elbise ve ziynetler,insanı güzelleştirmez,ilim ve edep ise,çirkine bile güzellik verir
* Eğer şeytanın başını ezmek istersen,gözünü aç ve gör ki,şeytanın kâtili ancak edeptir
* Edebin başı: Güzel anlatmak,güzel anlamak,iyi dinlemektir
* Edebe uygunluk dile rabbinden, Lütfundan uzaktır edepsiz olan
* Edep bir tâç imiş nûr-u hudâdan, Giyin ol tâcı,emin ol her belâdan
* Edep,ehli keremden hâli olmaz, Edepsiz,ilim okusa da âlim olmaz
A T A S Ö Z L E R İ :
* Kişinin edebi,altınından daha hayırlıdır
* Avradı ar'ı saklar,peyniri deri saklar
* Ar gözden,kar yüzden anlaşılır
* Avradı ar zapt eder,er zapt etmez
* Ar çekmekten bâr çekmek evlâdır
* Akıllı,edebi akılsızdan öğrenir
* Hüsn-i edep,kubh-ı nesebi örter
* Mâden-i kemâlet,edeptir
* Kişi haddini bilmek edeptir
* Utanç olmayan kimsede,şeref de bulunmaz
* İnsanla hayvan arasındaki fark edeptir MEVLÂNA Celâleddin-i Rûmî (K S )
ALLAHü teâlâ hepimizi Sevgili Peygamberimizin s.a.v sünnetinden ayırmasın dostlarının edebiyle edeblendirsin! amiiin
Bilal Maruf Şimay
Anasayfa 
] 
